Neidio i'r cynnwys

Rhyfel Cartref Tajicistan

Oddi ar Wicipedia
Lluoedd Spetsnaz (lluoedd arbennig Rwsia) yn Nhajicistan ym 1992.

Cychwynnodd Rhyfel Cartref Tajicistan (1992–97) yn fuan wedi i'r wlad honno ennill ei hannibyniaeth ym mis Medi 1991 yn sgil diddymu'r Undeb Sofietaidd.

Enillodd y comiwnydd Rahman Nabiyev etholiad arlywyddol yn Nhachwedd 1991 gan ddiflasu Islamyddion a democratiaid ar draws y wlad. Ym Mawrth 1992 bu gwrthdystiadau tresigar yn y brifddinas Dushanbe. Yn Ebrill saethodd lluoedd y llywodraeth ar y torfeydd, ac ymledodd terfysgoedd i ddinas Kŭlob yn ne'r wlad, ac i leoedd eraill. Llwyddodd y gwrthryfelwyr i ddymchwel Nabiyev a chipio grym ym mis Medi, ond erbyn Tachwedd 1992 roedd llywodraeth Imomali Rakhmonov mewn grym gyda chefnogaeth lluoedd Rwsiaidd.[1] Tybir hefyd i luoedd Wsbecistanaidd ymyrryd i gefnogi'r comiwnyddion.[2]

Mudodd nifer fawr o'r gwrthryfelwyr Islamaidd a'u cynghreiriaid i Affganistan, gan lansio cyrchoedd ar luoedd Rwsiaidd a Thajicistanaidd o'r wlad honno. Dinistriwyd economi Tajicistan gan y rhyfel, a bu farw 20,000–60,000 o bobl yn y flwyddyn gyntaf. Cafodd 600,000 o bobl (tua 10% o boblogaeth y wlad) eu dadleoli'n fewnol, a wnaeth o leiaf 80,000 ffoi i Affganistan.[3]

Cytunwyd ar gadoediad ym 1994 ac etholwyd Rakhmonov yn arlywydd, ond parhaodd y brwydro'n ysbeidiol am dair mlynedd arall. Daeth y rhyfel i ben ym mis Mehefin 1997 gan gytundeb heddwch a gafodd ei gyflafareddu gan y Cenhedloedd Unedig, Rwsia ac Iran.

Cyfeiriadau

[golygu | golygu cod]
  1. (Saesneg) Tajikistan: History. Encyclopædia Britannica. Adalwyd ar 21 Mawrth 2014.
  2. (Saesneg) Michael Collins Dunn (Mawrth 1993). Uzbek Role in Tajik Civil War is Ominous Portent for Central Asia. Washington Report on Middle East Affairs. Adalwyd ar 21 Mawrth 2014.
  3. (Saesneg) Shirin Akiner a Catherine Barnes (2001). The Tajik civil war: Causes and dynamics. Conciliation Resources. Adalwyd ar 21 Mawrth 2014.

Dolenni allanol

[golygu | golygu cod]
Comin Wikimedia
Comin Wikimedia
Mae gan Gomin Wikimedia
gyfryngau sy'n berthnasol i: